Cité Obscure: Nagie tango (1990)
Niniejszą recenzję pozwolę sobie rozpocząć do krótkiego wycinka z drzewa genealogicznego. Otóż Paul Schrader, scenarzysta Taksówkarza (1976), reżyser m.in. Amerykańskiego żigolaka (1980) i Ludzi-kotów miał brata Leonarda (30.11.1943 – 2.11.2006). Leonard również pisywał scenariusze, ale nigdy nie zrobił tak dużej kariery, jak Paul. Niemniej Leonard w życiu prywatnym był niezłym herbatnikiem, którego losy doskonale sprawdziłyby się jako podstawa filmu. Uciekając przed powołaniem do wojska w trakcie wojny w Wietnamie, wylądował w Japonii, gdzie za dnia wykładał amerykańską literaturę na uniwersytecie, a wieczorami szlajał się w towarzystwie członków yakuzy. Na bazie tych doświadczeń przygotował szkic fabuły filmu, później przerobiony na scenariusz przez jego brata i Roberta Towne’a (Yakuza, 1974). Z Paulem popełnił skrypty do Niebieskich kołnierzyków (1978) i Mishima: Życie w czterech rozdziałach (1985), na własne konto złapał nominację do Oscara za scenariusz do Pocałunku kobiety pająka (1985).
Leonard spróbował swoich sił także w reżyserii, czego efektem był osadzony w przestępczym półświatku Buenos Aires lat 20. noirowy dramat Nagie tango. Stephanie (Mathilda May) podczas podróży statkiem ze swoim starszym o kilkadziesiąt lat mężem (Fernando Rey) jest świadkiem tragicznego zajścia: młoda kobieta rzuca się za burtę statku. Trochę z ciekawości, trochę by utrzeć nosa swemu nadętemu małżonkowi, Stephanie postanawia podszyć się pod zmarłą i przejąć jej tożsamość. Tak oto schodzi na ląd jako Alba, Żydówka z Polski korespondencyjnie zaręczona z członkiem argentyńskiej diaspory. Baśń o księciu z bajki zamienia się koszmar już podczas nocy poślubnej, gdy Stephanie/Alba odkrywa, że jej małżonek jest członkiem organizacji ściągającej ubogie dziewczęta z Europy Wschodniej do pracy w lokalnych burdelach.
Scenariusz Schradera nawiązuje do działalności Cwi Migdal, gangu handlarzy ludźmi stworzonego w Buenos Aires przez Żydów z Polski pod koniec XIX wieku. Jednocześnie jednak twórcy nie interesuje w wielkim stopniu tło społeczne, wstrętny proceder to głównie pretekst dla wystylizowanej fantazji, w której panienka z dobrego domu — niczym Alicja w Krainie Czarów — wpada do króliczej nory, by odkryć świat rodem z koszmaru. Jej przewodnikiem po nim będzie Cholo (Vincent D’Onofrio), charyzmatyczny łobuz, brutal, osławiony nożownik i pasjonat tanga.
Zgodnie z tytułem tango to klucz do całej opowieści, która jest rozerotyzowana i roztańczona jak marzenia senne dziewczątka z oazy. Stephanie/Alba rzecz jasna zakochuje się w swoim oprawcy, który wprawdzie jest szorstki i okrutny, ale przy tym zniewalająco przystojny i dominujący. I — znowuż w zgodzie z tytułem — bohaterka odtańczy z nim tango w rosole. Jeśli macie wrażenie, że cała ta historyjka brzmi nieco kiczowato i pretensjonalnie to wrażenie to jest jak najbardziej właściwe. Schrader wali symboliką i metaforami tak siermiężnymi, że co rusz niezamierzenie popada w śmieszność, a cała fabuła po bliższym przyjrzeniu się zdradza naturę szmatławego romansu w miękkiej, wymiętoszonej spoconymi dłońmi okładce.
Noirowy sztafaż pasuje do tej tandetnej operetki pełnej umizgów i westchnień wręcz wybornie, klei się to razem jak maca do podniebienia, przez cały czas balansując uparcie na styku bełkotliwej grafomanii i samoświadomego pastiszu. Są pościgi, zabójstwa, miłość cielesna pełna pasji i balety w świetle księżyca. Nie grzeszy za to stanowczo Nagie tango umiarem i rozsądkiem.
Schrader już na poziomie castingu wydaje się, że celował w stereotypy rodem z melodramaciska za kilka pesos. No bo jak inaczej wytłumaczyć, że w roli głównej obsadził Mathildę May, francuską piękność o wydatnych ustach, posiadaczkę być może najśliczniejszego biustu w dziejach kina grozy (piję oczywiście do jej występu w Sile witalnej [1985]), a za partnera dał jej D’Onofrio, ognistego ogiera w kwiecie wieku, który jakby urwał się z rozkładówki Playgirl? Kampowa uczta jak ta lala, z bobem na głowie i dekoltem kaszrut!
Pornograf i esteta. Ma gdzieś konwenanse. Do jego ulubionych twórców należą David Lynch, Stanley Kubrick, Gaspar Noé oraz Veit Harlan. Przyszedł ze śmiertelnego zimna, dlatego zawsze mu gorąco.
